🔵 🔴 🟡 Περιγραφή μαθήματος

Το μάθημα εστιάζει στην εξερεύνηση των κύριων κινημάτων και μεθοδολογιών σωματικού θεάτρου του 20ού αιώνα, χωρίς να ακολουθεί αυστηρά χρονολογική σειρά, αλλά οργανώνεται γύρω από θεματικές ενότητες που αναδεικνύουν τις καλλιτεχνικές επιρροές και τις αλληλεπιδράσεις των διαφόρων ρευμάτων. Οι φοιτητές θα μελετήσουν τις βασικές αρχές και ιδέες που διαμόρφωσαν το σωματικό θέατρο, ενώ παράλληλα θα εξετάσουν την εξέλιξή του και τα ιστορικά, κοινωνικά και πολιτικά πλαίσια που το επηρέασαν. Το μάθημα συνδυάζει θεωρητική και πρακτική διδασκαλία, προωθώντας την ενεργό συμμετοχή των φοιτητών μέσω διαλέξεων, θεωρητικών συζητήσεων και οπτικοακουστικού υλικού, που εισάγουν τους φοιτητές στο έργο σημαντικών καλλιτεχνών ή ομάδων και στο ιστορικό τους πλαίσιο. Οι κινητικές ασκήσεις, που είναι κεντρικό μέρος του μαθήματος, επιτρέπουν στους φοιτητές να εμβαθύνουν στις αρχές του σωματικού θεάτρου μέσω της προσωπικής τους εμπειρίας, δημιουργώντας σύντομες παραστατικές σκηνές και ενισχύοντας τη συνεργασία και την ομαδική εργασία μέσα στην τάξη. Κάθε θεματική ενότητα ολοκληρώνεται με τη δημιουργική εφαρμογή των γνώσεων που αποκτήθηκαν, καθώς οι φοιτητές συμμετέχουν σε ομαδικές ή ατομικές ασκήσεις και δημιουργούν μικρές σκηνές ή παραστάσεις. Η διαδικασία αυτή συνοδεύεται από αναστοχαστικές συζητήσεις που βοηθούν τους φοιτητές να αξιολογήσουν και να εξελίξουν τη δουλειά τους. Το μάθημα οργανώνεται με μια διαδραστική προσέγγιση, ενθαρρύνοντας τη συνεχιζόμενη εμπλοκή και συνεργασία των φοιτητών, προάγοντας την καλλιτεχνική έρευνα και τη δημιουργική αυτονομία.

Μαθησιακοί στόχοι

• Κατανόηση των βασικών αρχών και ιδεών που καθόρισαν την πρακτική του σωματικού θεάτρου του 20ού αιώνα.
• Εμβάθυνση στις διάφορες προσεγγίσεις στην κίνηση και στο πώς αυτές συνδέονται με την ανθρώπινη ψυχολογία, τη σωματική μνήμη και τη θεατρική δράση.
• Κατανόηση της εφαρμογής των παραπάνω προσεγγίσεων στην δημιουργία μίας performance.
• Ανάπτυξη διαφόρων προσεγγίσεων στη δημιουργούν performance και σωματικών αυτοσχεδιασμών.
• Καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και του αναστοχασμού μέσω της σωματικής εμπειρίας

🔵 🔴 🟡 Θεωρία (2 ώρες)

Το μάθημα θα εστιάσει διαδοχικά στις παρακάτω ενότητες (για κάθε ενότητα απαιτούνται 6 ώρες).

• Κίνηση και τελετουργία ως μέσο προσέγγισης του θείου: Από τον Wagner στον Dalcroze και στο συμβολιστικό θέατρο
• Διάλεξη πάνω στην ιστορική σημασία της ανάδειξης των παραπάνω κινημάτων  και θεατρικών πρακτικών καθώς και στις θεωρητικές αρχές που τις διέπουν, συνοδευόμενο από την παρακολούθηση οπτικοακουστικού υλικού.
• Βιωματικό εργαστήρι πάνω σε ατομικές και ομαδικές ασκήσεις με στόχο την καλλιέργεια της αυθεντικής κίνησης και της σύνδεσης με τους άλλους, τον χώρο και τον εαυτό μέσω κιναισθητικών εμπειριών.
• Ομαδική δημιουργική προσέγγιση πάνω στο τελετουργικό σωματικό θέατρο: έρευνα, εφαρμογή των παραπάνω τεχνικών και δημιουργία μίας σύντομης παραστατικής δράσης βασισμένης στην έννοια του τελετουργικού.
• Κίνηση και σωματική μνήμη ως μέσο προσέγγισης της ανθρώπινης ψυχολογίας: Από τον Stanislavsky, στον Michael Chekhov, και από τον Jerzy Grotowski στον Eugenio Barba
• Διάλεξη πάνω στην ιστορική σημασία της ανάδειξης των παραπάνω κινημάτων και θεατρικών πρακτικών καθώς και στις θεωρητικές αρχές που τις διέπουν, συνοδευόμενο από την παρακολούθηση οπτικοακουστικού υλικού.
• Βιωματικό εργαστήρι πάνω σε ατομικές και ομαδικές ασκήσεις με στόχο την προσέγγιση συναισθήματος και ανθρώπινης εμπειρίας μέσω της χρήσεως της σωματικής μνήμης, της χρήσης της φαντασίας και της επικέντρωσης στη σωματική δράση.
• Δημιουργία σύντομης παραστατικής σκηνής που να αναβιώνει μία προσωπική ανάμνηση: έρευνα, εφαρμογή των παραπάνω τεχνικών και δημιουργία μίας σύντομης σκηνής.
• Σωματική δράση ως εργαλείο συνειδητοποίησης: Η βιομηχανική του Μεγιερχόλντ, το μοντάζ του Αιζενστάιν και το πολιτικό θέατρο των Πισκάτωρ και Μπρεχτ
• Διάλεξη πάνω στην ιστορική σημασία της ανάδειξης των παραπάνω προσεγγίσεψν και τις θεωρητικές αρχές που τις διέπουν, συνοδευόμενο από την παρακολούθηση οπτικοακουστικού υλικού.
• Βιωματικό εργαστήρι πάνω σε ατομικές και ομαδικές ασκήσεις με στόχο τη δημιουργία μίας «βιομηχανικής» σπουδής μιας δράσης.
• Έρευνα και δημιουργία μίας σύντομης δράσης με βάση την αποξένωση και τη διαλεκτική αντίθεση σε ζευγάρια.
• Στυλιζαρισμένο θέατρο: Αναβίωση της Commedia dell’ Arte, Jacques Copeau και Jacques Leqoc
• Διάλεξη πάνω στην ιστορική σημασία της ανάδειξης των παραπάνω κινημάτων και θεατρικών πρακτικών καθώς και στις θεωρητικές αρχές που τις διέπουν, συνοδευόμενο από την παρακολούθηση οπτικοακουστικού υλικού.
• Βιωματικό εργαστήρι πάνω σε ατομικές και ομαδικές ασκήσεις με στόχο την εξερεύνηση του στυλιζαρισμένου χαρακτήρα, του θεάτρου μάσκας και του κινητικού αυτοσχεδιασμού.
• Δημιουργική προσέγγιση πάνω στο στυλιζαρισμένο σωματικό θέατρο σε ζευγάρια: έρευνα, εφαρμογή των παραπάνω τεχνικών και δημιουργία ενός σύντομου παραστατικού αυτοσχεδιασμού αλληλεπίδρασης δύο στυλιζαρισμένων χαρακτήρων.
•  
• Το σώμα στα άκρα του: εξπρεσιονισμός, τσίρκο, καμπαρέ και υβριδικό θέατρο, θέατρο της Σκληρότητας
• Διάλεξη πάνω στην ιστορική σημασία της ανάδειξης των παραπάνω κινημάτων και θεατρικών πρακτικών καθώς και στις θεωρητικές αρχές που τα διέπουν, συνοδευόμενο από την παρακολούθηση οπτικοακουστικού υλικού.
• Βιωματικό εργαστήρι πάνω σε ατομικές και ομαδικές ασκήσεις με στόχο την εξερεύνηση της πρωτόγονης κίνησης και της ωμής σωματικής εκφραστικότητας καθώς και την καθιέρωση της σωματικής και ψυχολογικής ασφάλειας στην πρακτική της performance.
• Μελέτη της σωματικότητας ενός έργου τέχνης (εικαστικού ή λογοτεχνικού): έρευνα και δημιουργία ενός σύντομου αυτοσχεδιασμού πάνω σε μία σκηνή ωμής σωματικής έκφρασης με έναυσμα ένα έργο τέχνης.
• Ανάμεσα στον χορό και στο θέατρο: εξερευνώντας σύνθετα ψυχολογικά και κοινωνικο-πολιτικά ζητήματα μέσω του σώματος.  Pina Bausch και DV8 Physical Theatre
• Διάλεξη πάνω στην ιστορική σημασία της ανάδειξης των παραπάνω προσεγγίσεων, συνοδευόμενο από την παρακολούθηση οπτικοακουστικού υλικού.
• Βιωματικό εργαστήρι πάνω στο σύνθεση.
• Αυτόνομη εργασία πάνω σε μία σκηνή που εξερευνά είτε ένα σύνθετο συναισθηματικό ή ένα κοινωνικο-πολιτικό ζήτημα σε ζευγάρια ή μικρές ομάδες. Δημιουργία μίας σύντομης performance με έμφαση στη σωματικότητα.

Γλώσσα αξιολόγησης: Ελληνική

🔵 🔴 🟡 Μέθοδος αξιολόγησης: 

Για τη συμμετοχή στα μαθήματα (30% του τελικού βαθμού):

• έγκαιρη προσέλευση
• ενασχόληση και γενική νοοτροπία
• συμβολή στις ομαδικές δραστηριότητες
• προετοιμασία
• ενσωμάτωση των συστάσεων του διδάσκοντα στη δουλειά

Για τις παρουσιάσεις (40% του τελικού βαθμού):

• επιτυχημένη εφαρμογή των αρχών που διδάχθηκαν κατά τη διάρκεια του εξαμήνου
• αμεσότητα στη σωματική έκφραση
• επιτυχημένη εικόνα μεταμόρφωσης της σωματικότητας
• δημιουργικότητα 

Για το portfolio (30% του τελικού βαθμού):

• περιγραφή του θεωρητικού πλαισίου των κινησιολογικών αρχών που ενέπνευσαν την καλλιτεχνική διεργασία
• συσχέτιση με κάποιο κίνημα του σωματικού θεάτρου
• καταγραφή της καλλιτεχνικής διαδικασίας

• Πρόσωπο με πρόσωπο
• Χρήση ψηφιακών παρουσιάσεων και υπολογιστή κατά τη διάλεξη.
• Χρήση εργαστηριακών ασκήσεων σε υπολογιστές.
• Υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας και διάθεση υλικού μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class.
• Επικοινωνία με φοιτητές μέσω e-mai και μέσω ηλεκτρονικού χώρου συνομιλιών στο e-class.

https://eclass.uop.gr/courses/3945/ 

🔵 🔴 🟡 Συγγράμματα Μαθήματος [ΕΥΔΟΞΟΣ]

• Turner, V. (2015). Από την τελετουργία στο θέατρο: Η ανθρώπινη βαρύτητα του παιχνιδιού (Φ. Τερζάκης, Μετάφραση). Ηριδανός.
• Richards, T. (1998). Για τη δουλειά με τον Γκροτόφσκι πάνω στις σωματικές δράσεις (Κ. Θεμελής, Μετάφραση). Δωδώνη.
• Barba, E. (2018). Τα Πλωτά Νησιά - Πέρα απ' τα Πλωτά Νησιά (Κ. Βάντζος, Μετάφραση). Δωδώνη.
• Lecoq, J. (2016). Το Ποιητικό Σώμα: Μια Διδασκαλία της Θεατρικής Πράξης (2η Έκδοση). ΚΟΑΝ.

Έξτρα Βιβλιογραφία

• Γκροτόφσκι, Γ. (1982). Για ένα φτωχό θέατρο. Κ. Μιλτιάδης (μετ.), Κοροντζής.
• Bablet, D. (2008) Ιστορία σύγχρονης σκηνοθεσίας, 1ος τόμος 1887-1914, μετάφραση Δ. Κωσταντινίδης. University Studio Press.
• Jomaron, J. (2009). Ιστορία Σύγχρονης Σκηνοθεσίας 2ος τόμος: 1914-1940 (Δ. Κωνσταντινίδης, μτφ). University Studio Press.
• Χάρτνολ, Φ. (1980) Ιστορία του θεάτρου, μετάφραση Ρ. Πατεράκη. Αθήνα: Εκδόσεις Υποδομή.
• Barba, E. & Savarese, N., 2008. Η μυστική τέχνη του ηθοποιού: Αρχές θεατρικής ανθρωπολογίας. Μτφ: Χατζηεμμανούηλ. Κοάν.
• Στανισλάβσκι, Κ., 2006. Ένας ηθοποιός δημιουργείται. Μετάφραση: Νίκας, Α. Επιμέλεια: Βαχλιώτης, Χ. Αθήνα: Γκόνη.
• Στανισλάβσκι, Κ., 2006. Πλάθοντας ένα ρόλο. Μετάφραση: Νίκας, Α. Αθήνα: Γκόνη.
• Τσέχωφ, Μ., 1991. Μαθήματα για έναν επαγγελματία ηθοποιό. Μετάφραση: Αλεξανδράκη, Α. Αθήνα: Δωδώνη.
• Callery, D. (2001). Through the body a practical guide to physical theatre. Nick Hern Books.
• Chaffee, J. (2015). The Routledge companion to Commedia dell’Arte (O. Crick, Ed.). Routledge, Taylor & Francis Group
• Chekhov, M. (2017). To the actor : on the technique of acting. Muriwai Books.
• Innes, C., & Innes, C. (1993). Avant garde theatre, 1892-1992 (2nd ed.). Routledge.
• Kemp, R. (2012). Embodied acting : what neuroscience tells us about performance. Routledge.
• Lecoq, J., Carasso, J.-G., Lallias, J.-C., & Bradby, D. (2009). The moving body : teaching creative theatre. Methuen Drama.
• Murray, S. D., & Keefe, J. (2007). Physical theatres : a critical introduction. Routledge.
• Pitches, J., & Aquilina, S. (Eds.). (2022). Routledge companion to Vsevolod Meyerhold (3rd ed.). Routledge.
• Remshardt, R., & Mancewicz, A. (Eds.). (2024). The Routledge companion to contemporary European theatre and performance. Routledge.
• Sirotkina, I., & Smith, R. (2017). The sixth sense of the avant-garde dance, kinaesthesia and the arts in revolutionary Russia. Bloomsbury Methuen Drama, an imprint of Bloomsbury Publishing.